Volwassen kolibrievrouwtjes met een opvallend verenkleed worden minder lastiggevallen door mannetjes en kunnen rustiger eten dan ‘normale’ vrouwtjes.

Voor vogels, met name de tropische, geldt vaak dat de meest bontgekleurde, langstaartige heren het makkelijkst een vrouwtje scoren. De vrouwtjes, die het in dit ‘spel’ dat seksuele selectie heet, voor het kiezen hebben, hebben vaak een veel neutraler verenkleed. Schoolvoorbeeld: de pauw.

Bij sommige kolibries gaat het niet helemaal zo, zo schrijven onderzoekers in vakblad Current Biology. Zo’n twintig procent van de volwassen witnekkolibrievrouwtjes hebben geen neutraal ‘vrouwelijk’ verenkleed, maar een felgekleurde, zoals de mannetjes. En dat blijkt best handig uit te pakken: mannetjes vallen de felgekleurde vrouwtjes-die-op-mannetjes lijken namelijk veel minder lastig.

Lees ook:

• ‘De kolibrievleugel wekt een sterke kracht naar boven op’
• Bijzonder: zo vliegt een kolibrie door een waterval

‘Mannelijke’ vrouwtjes

De meeste jonge vogels dragen het sobere verenkleed van hun moeders. Daarmee vallen ze minder op en verkleinen ze hun kans in de buik van een roofdier te eindigen. Een partner aantrekken met hun uiterlijk hoeven de beestjes op die leeftijd (lees: nog niet geslachtsrijp) immers nog niet.

De jongen van de witnekkolibrie (Florisuga mellivora), die onder meer in Zuid-Amerika voorkomt, zijn anders. Die lijken allemaal – zowel de jonge mannetjes als de jonge vrouwtjes – met hun al deels blauwe kop juist op hun opvallende vaders.

Als deze kolibries volwassen worden, houden niet alleen de mannetjes hun felgekleurde verendeken, dat gebeurt ook bij 20 procent van de vrouwtjes. Bij 80 procent verandert het kleed naar een veel ingetogener wit en groen – een schutkleur in hun junglehabitat.

Seksuele selectie?

“Er is heel veel onderzoek gedaan naar de rol van seksuele selectie op het verenkleed van mannetjes. Als een vrouwtje op een mannetje lijkt, dan zoekt men dus al snel daar de verklaring”, vertelt ornitholoog Jente Ottenburghs (Wageningen University & Research), niet betrokken bij het onderzoek. Maar dat blijkt hier niet het geval.

De onderzoekers zetten de witnekolibries tijdens het paarseizoen opgezette soortgenoten voor: felgekleurde mannetjes, ‘traditioneel’ gekleurde vrouwtjes en felgekleurde ‘mannetjesachtige’ vrouwtjes. “Als vrouwtjes die op mannetjes lijken het resultaat zijn van seksuele selectie, dan zouden de mannetjes deze felgekleurde vrouwtjes aantrekkelijker vinden”, legt auteur Jay Falk in een persbericht uit. “Dat was niet het geval. De mannetjes hadden voorkeur voor de normale vrouwtjes.”

Sociale functie

Waarom lijken sommige vrouwtjes dan op mannetjes? Om die vraag te beantwoorden, rustten de onderzoekers (buiten het paarseizoen) voederplekken uit met meetkastjes. Zo stelden ze vast hoe vaak elk vogeltje – voorzien van een zendertje – op elke voederplek kwam en hoe lang die er bleef.

Uit die meetdata concludeerden de onderzoekers dat vrouwtjes die op mannetjes lijken, op die voederplekken minder door mannetjes gepest worden en vaker kunnen eten dan de ‘normale’ vrouwtjes. De felgekleurde vrouwtjes bleven gemiddeld zo’n 35 procent langer op de voederplekken.

“Deze studie is met name heel interessant omdat het het sociale aspect van het verenkleed belicht”, mailt Ottenburghs. “Het gaat hier om een sociale functie: vrouwtjes die op mannetjes lijken worden minder lastiggevallen en kunnen rustiger eten. Dat is heel nuttig aangezien kolibries veel energie nodig hebben om hun snelle metabolisme op peil te houden.”

“Meer eten is heel nuttig aangezien kolibries veel energie nodig hebben om hun snelle metabolisme op peil te houden”

Ornitholoog Jente Ottenburghs (Wageningen University & Research)

Vervolgonderzoek

Er zijn nog genoeg spannende vragen over voor vervolgonderzoek. Zo is nog niet duidelijk welke mechanismen ervoor zorgen dat sommige vrouwtjes het opvallende verenpakket houden. Ottenburghs is benieuwd. “Hoe ‘beslist’ een vrouwelijke vogel om een mannelijk verenkleed te ontwikkelen? Zit het in de genen of is er een omgevingsfactor die de hormoonproductie verandert?”

Ook of de op mannetjes lijkende vrouwtjes net zo agressief zijn als de mannetjes, en of de felgekleurde vrouwtjes moeilijker een partner vinden, moet vervolgonderzoek uitwijzen.

Bronnen: Current Biologie, EurekAlert!

Beeld: Brian Sullivan/Macaulay Library/Cornell Lab of Ornithology; Jillian Ditner/Cornell Lab of Ornithology

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!