In tegenstelling tot de meeste spinnen injecteren kaskaardespinnen geen gif in hun prooien. In plaats daarvan spugen ze giftige darmsappen over hen heen.  

Spinnen hebben twee cheliceren, ofwel gifkaken, waarmee ze een dodelijke portie gif in hun prooi inspuiten. Bijna alle spinnen gaan zo te werk, maar wielwebkaardespinnen hebben een andere strategie. Zij wikkelen hun prooien in met zijde en kotsen daarna giftige darmsappen over hun ingepakte maaltje. Biologen beschrijven het opmerkelijke gedrag in BMC Biology.

Lees ook:

• Spinnen isoleren hun web zodat ze minder last hebben van stadslawaai
• Vleesetende rups gebruikt spinnenprooien als camouflage

Gifloze gifkaken

De onderzoekers lazen over de vreemde strategie in een 94 jaar oud wetenschappelijk artikel. Ze vroegen zich af of dit wel klopte en besloten er zelf ook onderzoek naar te doen. Ze keken daarvoor naar kaskaardespinnen, een lid van de wielwebkaardespinnen-familie.

Deze spinnen hebben wel twee cheliceren, maar daar komt geen gif uit. Want op de plek waar andere spinnen gifklieren hebben zitten, hebben zij kleine, vreemde spieren. De onderzoekers zagen onder de microscoop nu ook dat de ‘gifkaken’ zelfs geen buizen hebben om gif door te vervoeren.

Giftige darmsappen

Vervolgens observeerden ze het jachtgedrag van een aantal kaskaardespinnen. Wanneer een prooi vast kwam te zitten in het web, snelden de spinnen daarnaartoe en wikkelden die in met zijde. Vervolgens kotsten ze darmsappen uit over hun ingepakte maaltijd.

Dat laatste doen alle spinnen tot op zekere hoogte. Ze kunnen namelijk hun kauwen op hun eten. De darmsappen zorgen ervoor dat hun maaltje oplost, waarna ze het opslurpen. Maar de meeste soorten spugen die sappen alleen uit in de buurt van hun eigen mond. De kaskaardespinnen bleken daarentegen hun prooien rijkelijk te besmeuren, waarna die het loodje legden.

Een genetische analyse toonde aan dat bepaalde genen die verwant zijn aan genen in de gifklieren van andere spinnen actief zijn in onder meer de middendarm. En de darmsappen bleken inderdaad giftig: toen de onderzoekers de darmsappen injecteerden in fruitvliegjes, stierven die.

Energiebesparing

Maar ook andere spinnen hebben gifstoffen in hun darmsappen. Die van de Amerikaanse huisspin (die wel functionerende gifkaken heeft) waren bijvoorbeeld even dodelijk. Volgens de onderzoekers betekent dit dat kaskaardespinnen dus niet per se meer gifstoffen in hun darmsappen hebben, maar dat ze die anders inzetten. Ze vermoeden dat de vreemde spieren op de plek van de gifklieren helpen om zulke grote hoeveelheden darmsappen uit te kunnen spugen.

Waarom hebben kaskaardespinnen hun gifklieren opgegeven voor deze strategie? Waarschijnlijk gaf dat een evolutionair voordeel, denken de onderzoekers. Het produceren van gif kost namelijk enorm veel energie en voedingsstoffen. Ze konden dus veel besparen door op een strategische manier gebruik te maken van de gifstoffen die toch al aanwezig waren in hun darmsappen.

Bronnen: BMC Biology, Science News

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!