Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Tanden lijken gevoelloos. Tot je bij de tandarts komt. Fossielen geven een logische verklaring: tanden zijn ooit ontstaan uit zintuigen.
De buitenkant van onze tanden bestaat uit keihard glazuur. Daar kun je rustig op tikken zonder dat het zeer doet. Onder het glazuur ligt het tandbeen. Een belangrijke bouwsteen daarvan is dentine. En onder het tandbeen, in het binnenste van de tand, liggen zenuwen en bloedvaten.
Bij mensen die last hebben van gevoelige tanden is het tandvlees vaak een beetje teruggetrokken. Door te hard poetsen bijvoorbeeld. Wanneer het tandvlees zich terugtrekt, komt het tandbeen een beetje bloot te liggen. Het tandbeen is gevoelig. Neem een slok van een koude of een zure drank en het tandbeen geeft een pijnlijke prikkel door naar de zenuwen in je tanden. Au!
Koude lucht kan al genoeg zijn voor zere tanden. Wetenschappers van de University of Chicago leggen uit hoe het kan dat tanden gevoelig zijn. Ze onderzochten 450 tot 550 miljoen jaar oude fossielen van vissen, maar ook van ongewervelde zeedieren als krabben. En ze keken naar dieren van nu.
Lees ook:
Gepantserde vissen
De vroege vissen hadden een exoskelet: ze waren van buiten beschermd met een pantser. Dat was handig, want er zwommen venijnige roofdieren rond. Op het harnas zaten harde bobbels en stekels. Het idee bestond al langer dat uit deze bobbels de eerste tanden zijn ontstaan. Want de bouw van de bobbels lijkt erg op hoe tanden zijn opgebouwd.
De paleontologen verzamelden fossielen uit musea in de VS en maakten CT-scans. Daarbij zagen ze dat er dentine zit in het pantser van de oervissen, net als in onze tanden. De gevoelige bobbels op hun huid zullen zintuigen geweest zijn, denken de wetenschappers. Daarmee hielden de dieren hun nogal vijandige omgeving in de gaten.
Ook de krabben en kreeften die tegenwoordig in de pan belanden, hebben een exoskelet. We weten dat daarop vergelijkbare gevoelige weefsels zitten. In het pantser van fossiele ongewervelden zagen de onderzoekers ook zulke structuren. Het laat zien dat bij zowel ongewervelde dieren als krabben als bij gewervelden als vissen gevoelige zintuigen ontstonden in hun exoskelet.
Gevoelige haaienhuid
De wetenschappers maakten ook CT-scans van hedendaagse haaien en algeneters. Die laatste zijn kleine visjes met een zuigmond, die in aquaria vaak het glas schoonhouden. Zowel haaien als algeneters hebben een ruwe huid die bedekt is met kleine uitsteeksels. De opbouw van de scherpe puntjes is vergelijkbaar met de structuur van tanden. En ze zijn verbonden met zenuwen, zagen de onderzoekers, zodat ze werken als zintuigen.
Vroege vissen hadden al het DNA om harde bobbels op hun huid te maken. Dan is het maar een kleine stap naar harde bobbels in de mond. Alleen is het bij de tandarts niet zo handig dat je tanden oorspronkelijk bedoeld waren om gevoelig te zijn.
Bron: University of Chicago
Beeld: Michal Jarmoluk/Pixabay