Enkele weken voordat in Zweden de Nobelprijzen worden uitgereikt, presenteert het Ig Nobelprijscomité de komische tegenhangers.
Vanaf 3 tot en met 10 oktober zullen de winnaars van de Nobelprijzen bekend worden gemaakt. Maar bij wijze van voorafje presenteren de Annals of Improbable Research (AIR) sinds 1991 de Ig Nobelprijzen: een parodie op het serieuze werk. Voor onderzoek dat je eerst aan het lachen maakt en je daarna aan het denken zet. KIJK licht de drie studies uit waar Nederlandse wetenschappers aan hebben meegewerkt.
Ceremonie
De ceremonie van de Ig Nobelprijzen verliep wederom online, maar is normaliter een stuk anders dan die in Zweden. De tien prijzen worden altijd uitgereikt op de Harvard University, waar een achtjarig meisje de taak heeft om toespraken van winnaars die langer dan een minuut duren af te kappen met de verwoestende woorden: “Stop alsjeblieft, ik verveel me.”
Ook mag het publiek papieren vliegtuigjes naar de winnaars op het podium gooien en krijgen de titelhouders een handdruk van een daadwerkelijke Nobelprijswinnaar, een lelijke trofee en een biljet van 10 biljoen dollar. Dat is niet mis, zou je denken. Maar het biljet is afkomstig uit Zimbabwe dat door hyperinflatie is getroffen en dus niks waard is. Tegenwoordig betaalt iedereen in Zimbabwe met de Amerikaanse dollar, Zuid-Afrikaanse rand en de euro.
1) Maya-klysma’s
Het gebruik van geestverruimende middelen is van alle tijden. Zo ontdekte de latere Nederlandse hoogleraar kwaliteit van farmaceutische patiëntenzorg Peter de Smet (Radboud Universiteit) in 1986 dat de Mayacultuur hieraan al toegaf. Samen met antropoloog Nicholas Hellmuth onderzocht De Smet klassiek Maya-aardewerk waarop tekeningen van klysma’s te zien waren. Verondersteld werd dat die darmspoelingen onderdeel waren van rituele zuiveringen, maar volgens de wetenschappers zouden de Maya’s elkaar ook alcohol toedienen met klysma’s om onder invloed te raken. “Het af en toe vertonen van brakende figuren (op het aardewerk, red.) lijkt een plausibele reden waarom de Maya’s kozen voor rectale toepassing”, schreven ze in 1986 in het Journal of Ethnopharmacology. Ook zou het volk tabak en waterlelies op deze manier hebben ‘genuttigd’ als geestverruimend middel.
2) Hartslag meten tijdens blind daten
Mariska Kret, cognitief psycholoog aan de Universiteit Leiden, viel dit jaar ook in de prijzen, in de categorie Toegepaste Cardiologie (de Ig Nobelprijzen hanteren elk jaar weer andere categorieën). Samen met haar collega’s onderzocht ze vorig jaar op Lowlands, en andere muziekfestivals, de hartslag van jongeren die op een blind date gingen. Ook mat het team de huidgeleiding (een indicatie voor opwinding, veroorzaakt door emoties) en volgde het met een eyetracking-bril waar de deelnemers naar keken. Conclusie van dit experiment? Als twee mensen die op een blind date gaan elkaar aantrekkelijk vinden, synchroniseert hun hartslag.
3) Eerlijkheid duurt niet altijd het langst
De derde groep Nederlanders die in de prijzen viel, is die van de Vrije Universiteit onder leiding van sociaal-psycholoog Paul de Lange. In 2020 interviewde KIJK hem over zijn onderzoek naar het roddelgedrag van mensen. Het onderzoek dat tijdens de Ig Nobeluitreiking in de prijzen viel, in de categorie Vrede, gaat wederom over roddelen. Samen met zijn collega’s ontwikkelde Van Lange een algoritme waarmee roddelaars strategisch kunnen bepalen wanneer ze eerlijk moeten zijn en wanneer ze beter kunnen liegen.
De andere winnaars van de 32ste uitreiking van de Ig Nobelprijzen zie je hier:
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."