15 december 2025 17:00
De Italiaanse bruine beer is vriendelijker en kleiner dan bruine beren in andere landen op de wereld. Dat stellen onderzoekers van de Universiteit van Ferrara (Italië) na genetisch onderzoek.
Al duizenden jaren leeft de Marsicaanse beer (Ursus arctos marsicanus) op dichte voet met de mens. Die cohabitatie heeft zijn sporen achtergelaten in de vorm van een kleiner lichaam, minder agressie en andere gezichtskenmerken. Hoe kan dat?
Lees ook:
De Italiaanse populatie bruine beren splitste zich zo’n twee- tot drieduizend jaar geleden af van de andere bruine beren in Europa. Zo’n 1500 jaar geleden raakte de soort volledig afgescheiden door veranderingen in hun habitat. Er kwamen meer mensen in de regio, bossen werden gekapt en de landbouw nam toe. Tegenwoordig bestaat de groep beren uit zo’n zestig individuen, die dicht in de buurt van mensen en dorpen leven.
Het is bekend dat menselijke aanwezigheid een grote invloed kan hebben op de ontwikkeling en evolutie van wilde dieren. Als hun leefomgeving verandert of als ze bejaagd worden, kunnen populaties niet alleen krimpen, maar kan zelfs hun uiterlijk veranderen.
De kabeljauw in de Baltische zee is bijvoorbeeld fors gekrompen vanwege overbevissing. De grootste exemplaren zijn er stelselmatig uitgevist, waardoor de kleinere zich konden blijven voortplanten. Menselijke invloeden zorgen zo voor een veranderende selectiedruk, wat weer gevolgen heeft voor de evolutie van een soort. Iets soortgelijks is ook bij de beren in Italië gebeurd, menen de onderzoekers.
Om de veranderingen in de Italiaanse beer genetisch aan te tonen, brachten ze het volledige genoom van enkele dieren in de populatie in kaart. Ze vergeleken deze met de genomen van grotere berenpopulaties in Slowakije en eerder gepubliceerde genomen van Amerikaanse bruine beren.
Zoals je zou verwachten bij een populatie die al meer dan duizend jaar geïsoleerd leeft, waren de beren genetisch gezien minder divers en vertoonden ze meer signalen van inteelt. “Maar wat veel interessanter was, was dat we selectieve kenmerken zagen in genen die geassocieerd worden met een verminderde agressiviteit”, vertelt Giulia Fabbri, die meewerkte aan het onderzoek.
De onderzoekers vermoeden dat deze genetische varianten waarschijnlijk de overhand kregen doordat de mens de meer agressieve beren uit de populatie verwijderde. De beer wordt namelijk al sinds de Romeinse tijd bejaagd. Dit resulteerde uiteindelijk in een minder agressieve berenpopulatie.
“De algehele implicatie van onze bevindingen is duidelijk”, concludeert een andere onderzoeker, Giorgio Bertorelle. “Hoewel de interacties tussen mensen wilde dieren het voorbestaan van een soort in gevaar brengen, kunnen ze ook de evolutie van conflictvermijdende eigenschappen aanjagen. Maar dat betekent ook dat populaties die sterk en negatief zijn beïnvloed door menselijke activiteiten, genetische variaties kunnen bevatten die we niet moeten verdunnen, bijvoorbeeld via herpopulatie.”
Bronnen: EurekAlert!, Molecular Biology and Evolution
Beeld: Bruno D’Amicis/ Molecular Biology and Evolution
Duik in de wereld van wetenschap, technologie en ruimtevaart met KIJK! Ontdek de meest fascinerende achtergronden, baanbrekende ontwikkelingen en de spannendste verhalen uit de ruimte.
Wil jij niets missen én profiteren van een scherpe aanbieding? Word nu lid van KIJK en lees meer voor minder!
