Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
De kabeljauw in de Baltische Zee is in 25 jaar drastisch gekrompen. Dat blijkt uit een onderzoek van het GEOMAR Helmholtz Centre for Ocean Research in de Duitse stad Kiel. Een belangrijke oorzaak daarvan? Overbevissing.
In de jaren tachtig kon je in de Baltische Zee nog een kabeljauw vangen van meer dan een meter lang, maar die tijden lijken voorbij. Uit analyses van Duitse onderzoekers blijkt dat tussen 1996 en 2019 de vissen gemiddeld 48 procent korter zijn geworden. Zij wijzen voor de oorzaak naar de overbevissing die lang in deze zee plaatsvond.
“Als de grootste exemplaren jarenlang op constante basis worden verwijderd uit de populatie, dan krijgen de kleine, snel-volwassen vissen een evolutionair voordeel”, vertellen de onderzoekers in een persbericht.
Lees ook:
Populatie ingestort
De populatie kabeljauw in de Baltische Zee (ook wel de Oostzee genoemd) is bijna volledig ingestort. In een poging de situatie te herstellen, is in 2019 een volledig visverbod ingesteld. Dat verbod lijkt alleen nog niet het gewenste effect te hebben. Nog steeds balanceert de Baltische kabeljauwpopulatie op de rand van de afgrond.
De vraag is zelfs of herstel überhaupt mogelijk is, meent Thorsten Reusch van GEOMAR, het onderzoeksinstituut dat het nieuwste onderzoek naar de Baltische kabeljauw uitvoerde. Dat heeft alles te maken met de genetische veranderingen die zij hebben waargenomen in de populatie. Hoe zit dat?
Genoom van kabeljauw is veranderd
Voor hun onderzoek bekeken de onderzoekers de otolieten (een soort steentje in het binnenoor van een vis) van 152 vissen, die tussen 1996 en 2019 zijn gevangen in de Oostzee. Otolieten maken jaargroeiringen, net als bomen, waardoor je de leeftijd en andere biologische markers kunt achterhalen.
De onderzoekers maakten onder meer gebruik van DNA-sequencing om de genetische veranderingen in kaart te brengen. En wat bleek? Het genoom (al het DNA van een organisme) van vissen die voor de instorting van de populatie leefden, was significant anders dan dat van de vissen die daarna leefden.
De onderzoekers zagen dat genetische variaties die gelinkt worden aan lichaamsgrootte steeds vaker of juist minder vaak voorkwamen. Zo groeiden de vissen in de jaren negentig een stuk sneller, maar waren ze pas op een later moment vruchtbaar. Voor de vissen die nu in de Oostzee zwemmen, geldt precies het tegenovergestelde. Zij groeien langzaam, maar zijn met een kortere lengte al volwassen.
Overbevissing op kabeljauw in Baltische Zee
Een kabeljauw die langzaam groeit, maar wel met een kleine lengte al vruchtbaar is, heeft een grotere kans om te overleven in tijden van overbevissing.
“We kunnen de significante afname van de gemiddelde grootte koppelen aan een lagere groeisnelheid”, vertelt onderzoeker Kwi Young Han. Volgens haar is dit onderzoek het eerste bewijs dat het genoom van een volledig mariene soort een evolutionaire verandering heeft doorgemaakt door intensieve visserij.
“We zien het evolutionaire proces in actie, aangestuurd door menselijke activiteit. Het is wetenschappelijk gezien fascinerend, maar ecologisch gezien erg zorgwekkend”, aldus Reusch.
Ernstige gevolgen
De evolutionaire gevolgen zijn ernstig, zeggen de onderzoekers. Kabeljauwen die snel groeien maar pas op latere leeftijd vruchtbaar zijn, zijn wellicht al verdwenen in deze populatie. De kleinere soorten die nu nog over zijn, zijn wel eerder vruchtbaar, maar krijgen gemiddeld genomen ook minder nakomelingen.
Deze verandering in de genetische samenstelling betekent dat het moeilijker wordt voor de kabeljauwpopulatie om te herstellen. Reusch: “Herstel duurt veel langer dan afbraak, en het is misschien helemaal niet mogelijk.”
“Onze resultaten tonen de diepe impact die menselijke activiteiten hebben op wilde populaties, zelfs op DNA-niveau”, zegt onderzoeker Han. “Duurzame visserij is niet alleen een economische halszaak, maar ook belangrijk als we de biodiversiteit willen behouden.”
Bronnen: Science Advances, EurekAlert!
Header: Thorsten Reusch, GEOMAR