Free Willy is zo lief nog niet, zo blijkt uit een nieuwe studie naar moordende orka’s. De slachtoffers: witte haaien.

Begin augustus plaatsten we op de site een ietwat schokkend filmpje. Hierop was te zien dat een witte haai, de grootste roofvis ter wereld, zich probeerde te weren tegen een aanval van vijf orka’s. Tevergeefs: het dier legde het loodje. Het bloederige tafereel vond plaats in de Mosselbaai van Zuid-Afrika, en werd gefilmd voor de Shark Week-documentaire van Discovery Network.

Onderzoekers hebben de unieke beelden nu bestudeerd, en hun bevindingen gepubliceerd in het wetenschappelijke blad Ecology. In hun studie besteden ze ook aandacht aan de dagen na de moord.

Lees ook:

• Bedreigde haaiensoorten gevonden in dierenvoer
• Spookhaai gespot in Nieuw-Zeeland

Levervreters

De wetenschappers schrijven dat de doodsstrijd van de witte haai maar liefst 71 minuten duurde, én dat er tijdens de jacht van de orka’s nog tenminste een ander slachtoffer is gevallen. Daarnaast zijn er rond dezelfde periode acht andere witte haaien aangespoeld met bijtwonden. De boosdoeners van deze wonden, zo melden de onderzoekers, zijn twee lokale mannelijke orka’s: Port en Starboard.

Van Starboard, ook te zien in het filmpje en te herkennen aan een afwijkende rugvin, was al langer bekend dat hij het op witte haaien had voorzien. De vier andere jagende orka’s waren echter nog nooit geïdentificeerd als dader. “Aangezien orka’s erg sociale roofdieren zijn, kan dit betekenen dat een of twee orka’s het gespecialiseerde gedrag om op witte haaien te jagen doorgeven aan andere orka’s”, laat haaienecoloog Guido Leurs, niet betrokken bij de studie, weten.

Van de acht aangespoelde witte haaien, misten zeven exemplaren hun lever. “De lever van een witte haai kan wel twee derde van het totale lichaamsgewicht in beslag nemen”, zegt Leurs. “Haaien hebben geen zwemblaas zoals andere vissen, en reguleren hun drijfvermogen met olie in dit orgaan. Door deze oliën en andere nutriënten is de lever rijk aan voedingsstoffen voor een orka.”

In trans

Om dit voedingsrijke orgaan uit hun slachtoffers te halen, gaan de orka’s slim te werk. Wanneer witte haaien op hun rug belanden – dus met hun rug naar de zeebodem keren – raken ze in een soort trans. “Door deze tonic immobility verstijven de dieren en zijn ze makkelijker te hanteren. Dit lijken de orka’s te weten”, aldus Leurs.

Hij vervolgt: “Aangezien haaien kraakbeenvissen zijn en geen ribbenkast hebben, zijn vitale organen in de buikholte kwetsbaar. Dat is precies de plek waar de orka’s rammen om de dieren aan te vallen. Daarna weet de meterslange orka ook met precisie de haai met een voorzichtige beet te openen achter de borstvin, om daar vervolgens de lever uit te halen en op te eten.”

Vluchtreactie

De onderzoekers schrijven verder in hun paper dat de haaien de Mosselbaai lijken te vermijden na de gefilmde slachtpartij. In de 45 dagen na de aanval is er namelijk slechts één witte haai gespot in het gebied. Deze observatie zou eerder onderzoek bevestigen dat stelt dat de dieren op de vlucht slaan na een heftige gebeurtenis.

“De aanwezigheid van orka’s – waarschijnlijk in samenwerking met andere factoren zoals een verandering in stromingen en watertemperatuur – zorgt er al een lange tijd voor dat de witte haaien populaties in Zuid Afrika zich aan het verplaatsen zijn”, vertelt Leurs. “Op plekken waar witte haaien veel voorkwamen zijn ze nu zeldzaam en op andere plekken duiken ze juist weer op. Dat de orka’s de kennis van het jagen op witte haaien lijken door te geven aan andere individuen kan dus grotere gevolgen hebben voor de witte haaienpopulaties in Zuid-Afrika.” 

Bronnen: Ecology, The Guardian

Beeld: Ron Sanford/Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!