Bij Groenland denk je waarschijnlijk aan ongerepte natuur, zonder zware vormen van vervuiling. Maar uit nieuw Deens onderzoek blijkt dat er opvallend veel kwik te vinden is. Hoe is dat daar gekomen? 

Kwik is slecht voor de algehele gezondheid, dat is meer dan bekend. Daarom zijn we – zeker in Europa – al flink geminderd met het gebruik ervan. Toch is dit giftige metaal nog alom aanwezig, zelfs in de poolgebieden. Deense onderzoekers analyseerden meer dan zevenhonderd monsters uit Groenland die gedurende 40 jaar zijn verzameld. En wat bleek? De kwikvervuiling neemt daar alleen maar toe. 

Lees ook:

• Groenlandse aardverschuiving blijkt oorzaak van mysterieuze wereldwijde trillingen
• Verandert het smelten van Groenland de draaiing van de aarde?

Oorzaken kwikvervuiling in Groenland

Twee van de grootste bronnen van kwikvervuiling wereldwijd zijn het verbranden van kool en de kleinschalige goudwinning. Dit laatste gebeurt veel in het Amazonegebied. Particuliere goudzoekers gebruiken kwik omdat dit metaal zich bindt aan goud, waardoor dat makkelijk gewonnen kan worden. De verbinding wordt vervolgens verhit. Het kwik verdampt en het goud blijft over. 

Maar verdampen is niet hetzelfde als verdwijnen. Kwikdampen kunnen tot een jaar in de atmosfeer blijven hangen. Slaat kwik neer in de oceaan? Dan kan het daar zelfs 300 jaar aanwezig blijven. Zo blijven de gevolgen van kwikvervuiling voorlopig zichtbaar, ondanks dat de uitstoot van kwik sinds de jaren zeventig wereldwijd is afgenomen.

Kwik in het poolgebied 

Zoals gezegd analyseerden de Deense onderzoekers meer dan zevenhonderd Groenlandse monsters. Die bestonden onder meer uit weefsels van ijsberen, zeehonden, vissen en ook turf. Ze onderzochten deze op kwikisotopen. “Deze isotopen zijn een soort vingerafdrukken. Ze onthullen de bronnen en de transportweg van kwik”, vertelt onderzoeker Jens Søndergaard van Aarhus Universitet. 

Omdat kwik er in de oceaan zolang over doet om af te breken, kan het ongestoord aanspoelen in Groenland en andere locaties in het poolgebied. Zo werd in 2022 duidelijk dat ook op Spitsbergen de nodige kwikvervuiling aanwezig was. Uit onderzoek blijkt dat de kwikconcentraties in ijsberen en tandwalvissen nu 20 tot 30 keer hoger ligt dan voor de industrialisatie. 

Omdat kwik onder meer het immuunsysteem en de voortplantingsorganen aantast, kan dit een negatief effect hebben op het voortbestaan van deze dieren. Dat geldt ook voor de mensen die zeedieren met kwik eten, zoals de inheemse populatie op Groenland. 

Effect van maatregelen laat op zich wachten

Hoewel het dus positief is dat de kwik in de atmosfeer afneemt, geldt dat niet voor de oceanen. “Kwik dat van China naar Groenland stroomt via de zeestromingen kan er 150 jaar over doen om aan te komen”, vertelt Rune Dietz van Aarhus Universitet. “Dat verklaart waarom het kwikniveau in het poolgebied niet daalt.” 

Het kan dus nog lang duren voordat de maatregelen om de uitstoot van kwik te beperken daadwerkelijk zichtbaar worden. 

Bronnen: Nature Communications, EurekAlert!

Beeld: Rune Dietz

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!