Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Vijf mensen hebben een ‘onmogelijke’ kleur gezien. De kleur, een soort blauwgroen, is alleen waar te nemen met een speciaal apparaat.
Volgens sommige schattingen kunnen de meeste mensen ongeveer 10 miljoen verschillende kleuren zien. Meer dan genoeg zou je zeggen. Toch hebben wetenschappers nu een techniek ontwikkeld waarmee ze vijf mensen een nieuwe kleur hebben laten zien. Dat schrijven ze in het tijdschrift Science Advances.
Lees ook:
Fictieve kleuren
Mensen zien kleuren dankzij lichtgevoelige cellen op het oognetvlies. We hebben drie typen van die zogenoemde kegeltjes. S-kegeltjes zijn gevoelig voor licht met relatief korte golflengtes, en laten ons blauw zien. M-kegeltjes reageren op middellange golflengtes en die zien we als groen. De L-kegeltjes worden geactiveerd door lange golflengtes en die zien we als rood. Deze blauwe, groene en rode signalen reizen naar het brein en worden daar gecombineerd tot verschillende kleuren.
De gevoeligheidsgebieden van de drie typen kegeltjes overlappen deels; het licht dat M-kegeltjes activeert, stimuleert tegelijkertijd ook een beetje de S- en/of L-kegeltjes. Er bestaat in de natuur geen licht dat enkel de M-kegeltjes activeert. Toch wordt er al jaren gespeculeerd over ‘fictieve kleuren’ die je zou kunnen zien als dat wel het geval zou zijn.
Olo
Wetenschappers van de Universiteit van Californië in Berkeley maken dat nu werkelijkheid en hebben een systeem ontwikkeld waarmee ze vijf mensen zo’n ‘fictieve’ kleur hebben laten zien.
Hiervoor brachten ze eerst de netvliezen van de proefpersonen zeer gedetailleerd in kaart en markeerden de posities van M-kegeltjes. Met een speciaal apparaat, dat ze ‘Oz’ noemden, vuurden ze vervolgens heel gericht laserpulsen af op enkel deze cellen. Dit was voorheen al gelukt met een of twee kegeltjes, maar dat was niet genoeg om een kleurperceptie op te wekken. Nu konden de wetenschappers zo’n duizend M-kegeltjes stimuleren, en de deelnemers zagen daardoor wel een kleur.
Ze omschreven het als een “blauwgroen met een ongekende verzadiging”. De onderzoekers – van wie drie ook zelf proefpersoon waren – deelden een kleur die er het dichtstbij in de buurt kwam (zie hieronder). Maar ze benadrukken dat de kleur, die ze ‘olo’ noemden, zonder het systeem niet te zien is.
Kleurenblindheid
“Het is een fascinerend onderzoek, een werkelijk baanbrekende stap in het begrijpen van de werking van kegeltjes en kleurwaarneming”, zegt chronobioloog Manuel Spitschan, niet betrokken bij de studie, tegen Scientific American. “De technische eisen die nodig zijn om dit te bereiken zijn enorm.”
Hoewel de techniek voorlopig alleen in laboratoriumomstandigheden werkt en slechts voor een handjevol mensen beschikbaar is, fantaseren de onderzoekers al over toepassingen. Zo zou de methode niet alleen kunnen helpen om fundamentele vragen over kleurwaarneming te beantwoorden, maar mogelijk ook gebruikt kunnen worden om mensen met kleurenblindheid voor het eerst rood en groen te laten zien.
Bronnen: Science Advances, Scientific American, BBC
Beeld: Douglas Alves/Unsplash