Bomen in tropische regenwouden sterven in een steeds hoger tempo. En dat komt voor een groot deel door onweersbuien, schrijven onderzoekers.

Ontbossing is de belangrijkste oorzaak voor het verlies van tropische regenwouden. Maar ook in bossen zonder houtkap sterven er steeds meer bomen. Droogte, hitte en bosbranden worden gezien als belangrijke daders. Maar volgens onderzoekers van het Cary Institute of Ecosystem Studies is er nog een ander gevaar dat wordt onderschat: onweersbuien, en die komen door klimaatverandering steeds vaker voor.

Lees ook:

• ’s Werelds grootste boom is mogelijk 80.000 jaar oud
• Japanners gebruiken drones om bliksemschichten uit te lokken en steden te beschermen

Grootste factor

Onweersbuien zijn vaak kort, maar kunnen zeer vernietigend zijn – met harde winden die bomen omduwen en bliksemschichten die boomstammen doormidden breken. Toch worden ze over het hoofd gezien en onvoldoende bestudeerd als potentiële boosdoener van boomsterfte. Onterecht, schrijven de onderzoekers nu in het vakblad Ecology Letters.

Ze analyseerden data van eerdere studies opnieuw en zagen dat onweersbuien minstens net zo goed de patronen in boomsterfte kunnen verklaren als droogte en hitte – en misschien zelfs beter. “We waren verrast om te ontdekken dat onweersbuien wel eens de grootste factor zouden kunnen zijn die boomsterfte in deze tropische bossen veroorzaakt”, zegt onderzoeker Evan Gora in een persbericht. “Onze schattingen suggereren dat stormen verantwoordelijk zijn voor 30 tot 60 procent van de boomsterfte, en dat aantal neemt toe nu de stormactiviteit elk decennium met 5 tot 25 procent toeneemt.”

De onderzoekers benadrukken dat onweersbuien, droogte en hitte elkaar niet uitsluiten. Dezelfde regenwouden kunnen last hebben van alle drie de weersfenomenen.

Belangrijke kennis

Regenwouden hebben veel invloed op het wereldwijde klimaat, vooral doordat ze CO₂ uit de lucht halen. Maar dat betekent ook dat er momenteel enorm veel CO₂ ligt opgeslagen in die bossen. Als ze verdwijnen, komt veel van die CO₂ gewoon weer in de atmosfeer terecht. Het is daarom belangrijk om te weten wat de oorzaak is van de verhoogde boomsterfte, zodat er betere beslissingen kunnen worden gemaakt om de bossen te beschermen.

“Tijdens mijn studie naar bedreigingen voor tropische bossen hebben mijn professoren, onze handboeken en zelfs het algemene klimaatbeleid nooit gesproken over kleine, convectieve stormen (onweersbuien, red.) als een potentiële bron van bossterfte”, zegt onderzoeker Ian McGregor. “Ik kan me niet herinneren dat ik ze heb gezien in wereldwijde klimaatmodellen die worden gebruikt om het klimaatbeleid te onderbouwen. Gezien onze bevindingen is het echter duidelijk dat we een grondiger begrip van deze stormen nodig hebben om nauwkeurigere klimaatmodellen te maken en dus een effectiever beleid.”

Er zijn goede redenen waarom wetenschappers de onweersbuien tot nu toe over het hoofd gezien hebben. Stress door hitte en watertekort kan door meteorologische stations goed worden gemeten en zijn eenvoudig in verband te brengen met stervende bomen in een gebied. Het is veel moeilijker om stormen te detecteren en hun zeer lokale schade vast te leggen. Zulke schade is bijvoorbeeld niet met satellieten te zien.

De onderzoekers proberen nu met bliksemlokalisatiesystemen en drones dit toch beter in kaart te brengen. Zo hopen ze te ontdekken wanneer, waar en waarom tropische bomen sterven – en ook welke soorten het meeste risico lopen.

Eerder deze maand verscheen er een onderzoek waaruit bleek dat een bepaalde tropische boomsoort juist profiteert van onweer. Hier lees je daar meer over.

Bronnen: Ecology Letters, Cary Institute of Ecosystem Studies

Openingsbeeld: Evan Gora/Cary Institute of Ecosystem Studies

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!