Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Het Verenigd Koninkrijk heeft controversiële experimenten aangekondigd die meerdere manieren testen om zonlicht te blokkeren in een poging de aarde te koelen.
De aarde warmt in rap tempo op en wetenschappers vrezen dat we binnenkort kantelpunten zullen bereiken – abrupte en mogelijk onomkeerbare veranderingen in het klimaatsysteem waardoor de aarde nóg veel sneller zal opwarmen. Als zulke kantelpunten worden overschreden, is het zo goed als onmogelijk om de opwarming een halt toe te roepen. Het is daarom noodzakelijk om onze uitstoot van broeikasgassen zo snel mogelijk terug te dringen.
Maar dat verloopt tot nu toe erg moeizaam. Steeds meer wetenschappers denken daarom na over geo-engineering: kunstmatig het klimaat en de atmosfeer aanpassen. Dat zou gebruikt kunnen worden als een soort noodrem, zodat we iets meer tijd hebben om onze uitstoot te verminderen.
Vooral Solar Radiation Modification (SRM) krijgt momenteel veel aandacht. Hierbij wordt geprobeerd om zonlicht – en dus warmte – terug de ruimte in te reflecteren, bijvoorbeeld door minuscule deeltjes in de atmosfeer te pompen of wolken extra wit te maken. Een onafhankelijke financieringsinstantie (ARIA) – gesteund door de Britse overheid – kondigde deze week aan bijna 60 miljoen pond uit te trekken om SRM-experimenten in de praktijk uit te voeren.
Maar er is veel kritiek op dit soort onderzoeken. Sommige experts vrezen namelijk dat SRM onvoorziene effecten kan hebben op weerpatronen en de volksgezondheid. Bovendien pakt het niet de oorzaak van klimaatverandering aan en zou het alleen maar afleiden van maatregelen die wél de uitstoot verminderen.
Lees ook:
Wat wil het VK doen?
“Het verminderen van de wereldwijde uitstoot is onze beste kans om de klimaatkantelpunten te voorkomen”, zegt ARIA-programmadirecteur Mark Symes. “Maar door de huidige trends lopen we het risico dat we sowieso sommige kantelpunten zullen overschrijden, ongeacht onze pogingen om dat te voorkomen. Dus we moeten nadenken over wat we in zulke situaties zouden kunnen doen.”
“Het doel van het programma is om zo transparant mogelijk te verkennen en onderzoeken of de voorgestelde koelmethoden ooit veilig gebruikt kunnen worden”, legt Symes uit. “Onze kennis over de haalbaarheid en de effecten van SRM schiet nu nog ernstig tekort en om dat gat te dichten zijn praktijkexperimenten in de buitenlucht nodig.”
ARIA heeft aangekondigd dat het vijf SRM-projecten zal financieren die uiteindelijk kunnen leiden tot experimenten in de praktijk.
Meer zee-ijs en wittere wolken
Een van de plannen is om in de winter water te spuiten over zee-ijs. Dat water zal bevriezen waardoor het zee-ijs in de zomer langer in stand blijft. Dat kan het klimaat koelen, want wit ijs reflecteert veel meer zonlicht dan donker zeewater. Volgens de BBC zouden deze experimenten deze winter al kunnen beginnen.
Er wordt ook gekeken naar manieren om de wolken boven de oceanen witter te maken zodat ze meer zonlicht reflecteren, bijvoorbeeld door minuscule druppels zeewater de lucht in te spuiten. The Guardian meldt dat deze experimenten zullen plaatsvinden boven het Great Barrier Reef en voor de Britse kust.
Een ander experiment gaat een weerballon de stratosfeer in sturen. Monsters van niet-giftig mineraalstof worden zo blootgesteld aan de omstandigheden op grote hoogte. Vervolgens wordt gekeken hoe de eigenschappen van de deeltjes met de tijd veranderen. Tijdens dit experiment blijft de stof nog in de ballon.
Onderzoekers gaan ook kijken naar de mogelijkheid om spiegels of zonneschermen de ruimte in te sturen.
Voordat experimenten in de buitenlucht van start gaan, zal er volgens ARIA een uitgebreide beoordeling van de milieu-impact worden gemaakt en zal er worden overlegd met lokale gemeenschappen. Als onderdeel van het goedkeuringsproces is er ook een onafhankelijke toezichtcommissie die bestaat uit toonaangevende klimaatwetenschappers.
‘Er bestaat geen plan B’
Hoewel SRM de aarde op bepaalde plekken kan afkoelen, is de kans reëel dat weerpatronen in andere delen juist verslechteren. Modelstudies hebben bijvoorbeeld laten zien dat het witter maken van wolken voor de westkust van Afrika het klimaat in Afrika kan afkoelen. Maar dezelfde modellen suggereren dat Zuid-Amerika en het Amazoneregenwoud daardoor juist opwarmen en droger worden.
Er klinkt dan ook veel kritiek op de plannen. Raymond Pierrehumbert, hoogleraar planeetfysica, zegt tegen de BBC dat hij “extreem bezorgd” is over SRM. “Mensen willen een plan B voor als we onze wereldwijde uitstoot niet verminderen. Maar er bestaat eigenlijk geen plan B – het schuift het probleem alleen maar voor ons uit, want SRM haalt het koolstofdioxide in de atmosfeer niet weg.”
“Het VK investeert er nu bijna 70 miljoen pond in en opent de deur naar experimenten in de buitenlucht”, vervolgt Pierrehumbert. “Dat zal de sluizen openzetten voor andere landen die misschien minder controles hebben.”
Ook Mary Church van het Center for International Environmental Law zegt tegen The Guardian kritisch te zijn. “SRM is van nature onvoorspelbaar en brengt het risico met zich mee dat een al beschadigd klimaatsysteem nog verder beschadigd raakt. Het uitvoeren van kleinschalige experimenten dreigt controversiële theorieën te normaliseren en de technologische ontwikkeling te versnellen, waardoor een hellend vlak ontstaat richting grootschalige toepassing.”
Bronnen: ARIA, The Guardian, BBC
Beeld: Jeremy Bishop/Unsplash