Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
De ongebruikelijke baan van een mogelijke nieuwe dwergplaneet maakt het minder waarschijnlijk dat ons zonnestelsel een verborgen negende planeet bevat.
Pluto krijgt er mogelijk een neefje bij. Wetenschappers hebben een nieuwe dwergplaneet-kandidaat ontdekt aan de rand van ons zonnestelsel. Hij heeft vooralsnog de pakkende naam 2017 OF201. Zijn bijzondere baan trekt het bestaan van de mysterieuze en hypothetische Planet Nine (ook wel Planet X genoemd) verder in twijfel.
Lees ook:
Nog geen dwergplaneet
Het object is bekendgemaakt door de Internationale Astronomische Unie – dezelfde organisatie die Pluto in 2006 degradeerde tot een dwergplaneet. Het wordt ook beschreven in een wetenschappelijk artikel dat nog niet is gepubliceerd, maar wel alvast te lezen is op de preprintserver arXiv. Het object is groot genoeg om dwergplaneetstatus te krijgen, maar die heeft het officieel nog niet. Daarvoor moet het ook aan andere eisen voldoen, en die zijn nog niet onderzocht.
Astronomen ontdekten 2017 OF201 terwijl ze archiefdata van de Victor M. Blanco Telescoop in Chili doorzochten. De mogelijke dwergplaneet is een zogenoemd transneptunisch object (TNO), want hij maakt een baan rond de zon die nog verder reikt dan die van Neptunus, de verste planeet van ons zonnestelsel.
2017 OF201 heeft naar schatting een diameter van 700 kilometer. Hoewel het object dus groot genoeg is om een dwergplaneet genoemd te worden, is het ruim drie keer kleiner dan Pluto (2377 km). De onderzoekers benadrukken dat er extra onderzoek nodig is om het exacte formaat vast te stellen.
Extreme baan
De baan van de TNO is gigantisch. Het punt in zijn baan waarop hij het dichtst bij de zon is, is gelijk aan 44,5 keer de afstand tussen de aarde en de zon. Dat is vergelijkbaar met het verste punt in Pluto’s baan. Maar het verste punt van 2017 OF201 is ruim 1600 keer de afstand tussen de aarde en de zon. Hij doet er dan ook grofweg 25.000 jaar over om een rondje te voltooien.
Deze extreme baan suggereert volgens de onderzoekers dat het object ooit een bijna-botsing had met een planeet. De zwaartekracht van die planeet gaf 2017 OF201 vervolgens een flinke snelheidsboost die hem naar de uithoeken van het zonnestelsel slingerde, waarna hij die grote baan behield. Zo’n zwaartekrachtsslinger wordt soms ook gebruikt om satellieten extra vaart te geven tijdens hun ruimtereis.
Planet Nine wordt onwaarschijnlijker
Andere extreme TNO’s hebben banen die clusteren in bepaalde oriëntaties. Deze clustering wordt soms geïnterpreteerd als indirect bewijs voor het bestaan van een negende planeet in ons zonnestelsel. De zwaartekracht van deze mysterieuze Planet Nine zou daar namelijk verantwoordelijk voor zijn. Maar de baan van 2017 OF201 past niet binnen dezelfde clustering en trekt deze theorie dus in twijfel.
De onderzoekers hebben verder met computermodellen simulaties van de baan van de TNO gemaakt en gekeken hoe die wordt beïnvloed door een hypothetische negende planeet. In de versie met Planet Nine wordt het object na enkele honderden miljoenen jaren uit het zonnestelsel geknikkerd, zonder Planet Nine blijft het erin. Daarmee wordt het bestaan van een negende planeet nog onwaarschijnlijker.
Maar totdat er meer data is, is het nog geen uitgemaakte zaak, zegt onderzoeker Sihao Cheng tegen New Scientist. “Ik hoop dat Planet Nine bestaat, want dat zou interessanter zijn.”
Meer dwergplaneten?
In de 25.000 jaar dat 2017 OF201 over zijn rondje doet, is het slechts 1 procent van de tijd dicht genoeg bij de aarde om hem te kunnen zien. Zelf produceert het object namelijk geen licht en als het zover van de zon is, weerkaatst het ook nagenoeg geen zonnestralen.
Het is daarom goed mogelijk dat er nog veel meer vergelijkbare objecten bestaan in de uithoeken van het zonnestelsel. Het Vera C. Rubin Observatorium dat later dit jaar opent, gaat dieper het heelal in kijken en kan waarschijnlijk veel meer van dit soort TNO’s detecteren. De telescoop kan dan misschien ook eindelijk uitsluitsel geven over het bestaan van Planet Nine.
Bronnen: IAS, arXiv, New Scientist