Relay 2, een satelliet die al bijna 60 jaar dood is, leek plotseling een krachtig en kort radiosignaal te produceren. Hoe kan dat?

In 1964 lanceerde de NASA een experimentele communicatiesatelliet: Relay 2. Die heeft niet lang dienst gedaan, want een jaar later ging hij al met pensioen. En in 1967 vielen de laatste elektronische systemen uit en werd de satelliet voor dood verklaard.  

Astronoom Clancy James en zijn collega’s van de Curtin University in Australië waren dan ook enorm verbaasd toen ze bijna 60 jaar later een korte, maar zeer krachtige uitbarsting van radiogolven detecteerden die afkomstig was van de locatie van Relay 2.

Lees ook:

• Race tegen de klok: NASA lost probleem met Voyager 1 net op tijd op
• Starlink-satellieten lekken radiosignalen en dat is problematisch voor de astronomie

Enorm dichtbij

James en zijn team zochten met de Australian Square Kilometre Array Pathfinder (ASKAP), een netwerk van 36 radiotelescopen in West-Australië, naar fast radio bursts (FRB) – mysterieuze, korte en heldere radiopulsen uit verre sterrenstelsels. Maar op 13 juni 2024 zagen ze een signaal dat uit ons eigen sterrenstelsel leek te komen. “Als het dichtbij is, kunnen we het heel gemakkelijk bestuderen met optische telescopen, dus we werden helemaal enthousiast en dachten dat we misschien een nieuwe pulsar of een ander object hadden ontdekt”, zegt James tegen New Scientist.

Maar het signaal bleek later zo dicht bij de aarde vandaan te komen dat ASKAP niet al zijn telescopen tegelijk erop kon richten. Dit betekent dat de uitbarsting binnen 20.000 kilometer van de aarde moet hebben plaatsgevonden. Het signaal was bovendien erg kort en duurde minder dan 30 nanoseconden.

Toen het onderzoekersteam traceerde waar het vandaan kwam en die locatie vergeleek met bekende posities van satellieten, was er maar één mogelijke kandidaat: de Relay 2-satelliet. Hoe het signaal precies is ontstaan, is niet met zekerheid vast te stellen. Doordat Relay 2 geen communicatiesignalen verstuurt, gaan de onderzoekers ervan uit dat de satelliet niet uit de dood is opgestapt. Ze hebben wel twee andere theorieën.

Zo zou zich in de satelliet mogelijk een elektrostatische lading hebben kunnen opbouwen die nu in één keer is ontladen. Zoiets gebeurt wel vaker in de ruimte en kan flinke schade veroorzaken aan ruimtevaartuigen. Het is ook mogelijk dat Relay 2 werd geraakt door een micrometeoriet en dat bij de impact een wolk van geladen plasma werd geproduceerd. In beide situaties kan een radiopuls ontstaan, schrijven de onderzoekers in een wetenschappelijk artikel dat wordt gepubliceerd in The Astrophysical Journal, maar nu al is te lezen op arXiv.

Een echte zombiesatelliet

Hoewel het nu dus niet het geval is, komt het wel eens voor dat een satelliet terug tot leven komt. AMSAT-OSCAR 7 is bijvoorbeeld een bekende zombiesatelliet. Hij werd in 1974 gelanceerd en bleef functioneel totdat een technisch probleem met de batterij in 1981 hem de nek omdraaide. Maar in 2002, 21 jaar later, stuurde de satelliet plotseling weer signalen naar de aarde. Waarschijnlijk was een defecte batterijcel opengegaan waardoor hij weer stroom kon krijgen via zijn zonnepanelen. Sindsdien is de satelliet semi-operationeel en werkt hij alleen als er zonlicht op de panelen valt.

Bronnen: arXiv, New Scientist, IFL Science

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!