05 november 2025 09:39
Er zijn geen duidelijke foto’s van de tweekoppige wormen, dus moesten we een beetje creatief zijn. Dit is een foto van de platworm Dugesia subtentaculata die we hebben bewerkt zodat hij twee koppen heeft. Beeld: Eduard Solà/Wikimedia Commons/bewerkt door KIJK.
Sommige platwormen kunnen zich voortplanten door zich in tweeën te delen. Soms gaat dat mis en eindigt een van de nakomelingen met twee koppen. Maar die lijkt er weinig last van te hebben.
Waar sommige dieren, zoals pauwen en leeuwen, uitbundige eigenschappen ontwikkelen om indruk te maken op een partner, kunnen andere dieren zich gewoon in hun eentje voortplanten. De microscopisch kleine platworm Stenostomum brevipharyngium is daar een van. Deze kan zich doormidden splitsen en als twee losse wormen verder leven.
Onderzoekers die deze platwormen bestudeerden, zagen per toeval iets opvallends. Bij het splitsen gaan er soms dingen fout en ontstaan er bizarre wormen met twee koppen. Heel veel last blijken ze er niet van te hebben; ze overleven gewoon en kunnen zich zelfs voortplanten. De onderzoekers schreven over deze ontdekking in het vakblad Proceedings of the Royal Society B.
Lees ook:
De aseksuele manier van voortplanting van S. brevipharyngium heet paratomie. De worm groeit en vormt een nieuw middenstuk. De voorkant van dat middenstuk verandert in een staart, de achterkant in een kop. Eventjes is de worm dus als volgt opgebouwd: kop-staart-kop-staart. Vervolgens splitst hij in het midden, waardoor er twee individuele wormen ontstaan met allebei een kop en een staart. Het hele proces duurt zo’n vier dagen.
Maar wetenschappers hebben nu dus gezien dat dit soms flink misgaat en een van de nakomelingen twee koppen heeft – de ander is vaak gewoon normaal. (Vlak voor het splitsen is de worm opgebouwd als kop-kop-kop-staart.) Waarom dit gebeurt, weten ze nog niet.
Het hebben van twee koppen is in ieder geval niet automatisch een doodvonnis: de ietwat griezelige verschijningen bleven gewoon in leven. De onderzoekers zagen dat het extra brein gespiegeld was, maar verder niet misvormd. Ze denken daarom dat het gewoon werkt.
De onderzoekers toonden ook aan dat sommige misvormde wormen zichzelf zelfs kunnen voortplanten. Hun tweekoppigheid bleek niet erfelijk, want hun nakomelingen hadden gewoon één kop en een staart. Extra opvallend was dat sommige nakomelingen een staart vormden aan de voorkant, op de plek waar de oorspronkelijk kop zat, waardoor de volledige worm was gespiegeld.
Volgens de onderzoekers is zo’n volledige spiegeling een “buitengewoon zeldzaam fenomeen” en laat deze studie zien hoe beperkt onze kennis over de basisbiologie van platwormen zoals S. brevipharyngium nog is.
Bronnen: Proceedings of the Royal Society B, IFL Science
Duik in de wereld van wetenschap, technologie en ruimtevaart met KIJK! Ontdek de meest fascinerende achtergronden, baanbrekende ontwikkelingen en de spannendste verhalen uit de ruimte.
Wil jij niets missen én profiteren van een scherpe aanbieding? Word nu lid van KIJK en lees meer voor minder!
