Wie de ruimte beheerst, beheerst ook de aarde. Vanuit die gedachte lanceren de VS en China elk jaar meer satellieten. Europa wil niet achterblijven en zet vol in op IRIS², een ambitieuze constellatie van honderden lasersatellieten. Geïnspireerd door Starlink, maar dan betrouwbaarder – en zonder Elon Musk aan de knoppen.
De oude Grieken vertellen over de zeegod Thaumas, die zijn hart verloor aan de waternimf Elektra. Uit hun liefde kwam een dochter voort: Iris met de gouden vleugels. Ze groeide uit tot de snelste boodschapper van de goden. En elke keer dat ze heen en weer vloog tussen hemel en aarde, verscheen in haar kielzog een stralende regenboog.
Als het aan de Europese Commissie ligt, krijgt Iris in 2030 eindelijk haar moderne opvolger. Een constellatie van 290 satellieten, uitgerust met lasers, antennes en vleugels van zonnepanelen. De naam? Infrastructure for Resilience, Interconnectivity and Security by Satellite, afgekort tot IRIS2. Dit systeem moet een hemelse brug vormen die veilige communicatie mogelijk maakt tussen alle plekken in Europa. Hoe gaat het werken? En wat belooft het ons te brengen?
Lees ook:
Pizzadozen
“IRIS2 is het belangrijkste Europese ruimtevaartproject van het moment”, zegt Bert Meijvogel, satellietexpert bij het Netherlands Space Office (NSO). “En ook het meest dringend noodzakelijke, zo maken de ontwikkelingen rond het conflict in Oekraïne pijnlijk duidelijk.” Waar de mythische Iris voortkwam uit een romance, dankt IRIS2 haar bestaan aan de harde realiteit van oorlog.
Laten we teruggaan naar februari 2022. Rusland opent zijn invasie met een overdonderende aanval op de Oekraïense communicatiesystemen. Raketten en kamikazedrones regenen neer op televisietorens en telefoonmasten. Hackers en jammers knippen de digitale slagaders van het land door. Poetin verwacht dat een doof, stom en blind Oekraïne snel zal bezwijken voor zijn oprukkende tankcolonnes.
Maar terwijl hij zich blindstaart op de toegangswegen naar Kyiv, vergeet hij omhoog te kijken. 550 kilometer boven de aarde, onbereikbaar voor zijn MiG’s en dronezwermen, zweven de satellieten van SpaceX’s Starlink-constellatie. Na overleg met westerse regeringsleiders stuurt SpaceX-baas Elon Musk duizenden Starlink-terminals naar Oekraïne. Met deze vierkante antennes – formaat pizzadoos – herstellen Oekraïense ziekenhuizen, commandoposten en overheidsinstanties hun internettoegang. Starlink wordt al snel onmisbaar voor het Oekraïense verzet.
Dit is het begin van het artikel over IRIS2. Het hele verhaal lees je in KIJK 5-2025. Bestel deze editie in onze webshop, of eenvoudig via de knop hieronder.
Tekst: Sebastiaan van de Water
Beeld: Alexlmx/Getty Images