Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Zo’n 8500 jaar geleden staken jagers en verzamelaars in kano’s de Middellandse Zee over en bereikten Malta – dat is duizend jaar eerder dan gedacht.
Ongeveer 7400 jaar geleden vestigden boeren zich op Malta. Zij werden gezien als de eerste bewoners van de eilandengroep in de Middellandse Zee. Maar onderzoekers hebben nu aanwijzingen gevonden dat de eerste bewoners jager-verzamelaars waren en dat die al duizend jaar eerder arriveerden. Dat schrijven ze in Nature.
Lees ook:
- Oudste ‘kauwgom’ onthult slechte mondhygiëne jager-verzamelaars
- Deze piercing was al populair in de ijstijd – ook bij kinderen
Veel verschillende dieren
Jager-verzamelaars staken wel vaker de zee over om zich te vestigen op eilanden, maar Malta is een van de meest afgelegen eilandengroepen in de Middellandse Zee. Het dichtstbijzijnde land is Sicilië, zo’n 100 kilometer verderop. Bovendien gingen wetenschappers ervanuit dat Malta te klein was om menselijke populaties te ondersteunen voordat ze landbouwtechnieken onder de knie kregen. Ze dachten daarom dat de boeren de eerste bewoners waren.
Daar brengt dit nieuwe onderzoek verandering in. Archeologen vonden stenen gereedschappen, resten van kampvuren en gekookte dierenbotten in de Latnija-grot in het noorden van het Malta-eiland. Koolstofdatering wijst uit dat de oudste resten zo’n 8500 jaar oud zijn. In die periode stond het water van de Middellandse Zee ongeveer 25 meter lager dan nu, waardoor de tegenwoordig aparte eilanden Gozo, Comino en Malta met elkaar verbonden waren.
De onderzoekers vonden resten van verschillende dieren die de jager-verzamelaars aten, waaronder dwergedelherten, vossen, zeezoogdieren, vissen, vogels, schildpadden en zeeslakken. Dat deze eerste bewoners zulke diverse land- en met name zeedieren in hun dieet verwerkten, kan verklaren hoe ze op zo’n klein eiland als Malta konden overleven.
Kennis van zeestromingen
De zeevarende jager-verzamelaars bereikten het eiland waarschijnlijk met kano’s van uitgeholde boomstammen. Waar ze vandaan kwamen is nog niet helemaal zeker. Malta ligt tussen Sicilië en Tunesië en dus zijn beide kustregio’s een optie. Omdat de tocht vanuit Tunesië zeker 150 kilometer langer is, vinden de onderzoekers Sicilië waarschijnlijker.
Maar die afstand (100 kilometer) is alsnog dusdanig groot dat de jager-verzamelaars er waarschijnlijk een hele dag en nacht over hebben gedaan. Bovendien wijst dat erop dat ze kennis hadden van de zeestromingen en mogelijk zelfs konden navigeren aan de hand van sterren.
Malta had mogelijk makkelijke prooien
Waarom mensen 8500 jaar geleden zo’n gevaarlijke en lange tocht naar Malta maakten is nog niet bekend. Maar er zijn wel theorieën. Zo is er genetisch bewijs dat mensen in Tunesië en Europese jager-verzamelaars in die periode al contact met elkaar hadden. Mogelijk diende Malta als tussenstation.
Een andere verklaring is dat jager-verzamelaars tijdens de ijstijd al op Malta kwamen, toen was het waarschijnlijk mogelijk om van Sicilië naar Malta te lopen. Ongeveer 14.000 jaar geleden begon de zeespiegel te stijgen en verdween die verbinding. Misschien keerden ze terug met boten. Bijvoorbeeld omdat het eiland unieke grondstoffen had of doordat er dieren leefden, zoals kleine herten en zeezoogdieren, die niet gewend waren aan mensen en daardoor makkelijker te jagen waren.
De tocht van Sicilië naar Malta is de langste, bekende zeereis van jager-verzamelaars in het Middellandse Zeegebied. Volgens de onderzoekers suggereert deze ontdekking dat er 8500 jaar geleden al meer zeevaart was dan gedacht en dat andere eilanden in de regio misschien ook al eerder bewoond werden.
Bronnen: Nature, Nature News & Views, Griffith University via EurekAlert!