De zon is zo’n 4,5 miljard jaar oud. Vrij oud, maar niks vergeleken met bijvoorbeeld de ster Methuselah: die is pakweg 13 miljard jaar oud. Maar hoe bepaal je eigenlijk de leeftijd van een ster?

Dat gaat het makkelijkst als de ster deel uitmaakt van een grote, dichte wolk van sterren. Van de sterren in zo’n wolk mag je aannemen dat ze tegelijkertijd zijn ontstaan. Je kunt dan de leeftijd van al die sterren bepalen door te kijken naar de zwaarste sterren in de wolk.

Lees ook:

• Hoelang duurt een astronomisch jaar?
• Hoe groot is de kans dat een ruimteschip botst op een ster?
• Wat gebeurt er als de aarde andersom gaat draaien?

Ingestorte ster

Dat zit zo: hoe zwaarder een ster, hoe korter hij leeft. Als een wolk superzware sterren bevat, dan moet het wel een heel jonge groep zijn. Anders waren die superzware sterren allang opgebrand. En dus zijn de andere, minder zware sterren in de wolk ook nog piepjong.

Zie je daarentegen alleen maar sterren met weinig massa, dan is de sterrenwolk juist oud. Alle zware en middelzware sterren zijn dan namelijk al opgebrand. Ook de aanwezigheid van zogeheten witte dwergen wijst op een oude groep. Dit type ster ontstaat namelijk pas als een ster van gemiddelde of lage massa aan het eind van zijn lange leven is ingestort.

Sterbevingen

Van een ster die niet bij een duidelijk onderscheidbare groep hoort, is de leeftijd lastiger te bepalen. Maar ook daar zijn manieren voor. Zo kun je bij relatief jonge sterren de leeftijd schatten aan de hand van hun draaisnelheid: hoe sneller de draaiing, hoe jonger de ster.

Bij wat oudere sterren verandert die draaisnelheid echter niet meer. Een mogelijke manier om daarvan de leeftijd te bepalen, is astroseismologie: het bestuderen van de trillingen van de ster. Net zoals aardbevingen inzicht geven in het binnenste van onze planeet, geven sterbevingen aanwijzingen voor wat er in het binnenste van een ster gebeurt. Die inwendige processen verraden dan weer hoe oud een ster ongeveer is.

Deze vraag kon je vinden in KIJK 8/2022.

Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK Antwoordt’? Mail hem naar [email protected]. En in onze nieuwste special geven we antwoord op 197 bijzondere, verrassende en boeiende vragen! Bestel hem eenvoudig en snel via onderstaande knop.

Tekst: Yannick Fritschy

Beeld: NASA/ESA/CSA/STSCI