Volwassen chimpansees spelen ook graag – en dat is goed voor de samenwerking

Marysa van den Berg

22 november 2024 09:00

Spelende chimpansees lachen

Een stoeipartijtje of elkaar voor de gein achterna zitten. Ook oudere chimpansees genieten van sociaal spel. En dat is nuttig voor de groep.

Heb jij regelmatig een teamuitje van je werk? Die organiseren werkgevers niet voor niets. Samen lekker even bowlen, lasergamen of pub-quizzen zorgt voor een ontspannen sfeer en dat komt vervolgens de samenwerking ten goede. Volwassen chimpansees doen ook zoiets en voor precies dezelfde reden, blijkt uit onderzoek van het German Primate Center in Göttingen, Duitsland, en het Taï Chimpanzee Project in Ivoorkust.

Lees ook:

Apenlach

Bij bijna alle soorten dieren spelen de jongen. Dat draagt bij aan hun ontwikkeling. Maar bij volwassenen is sociaal spel eigenlijk heel zeldzaam. Alleen bij mensen hoort af en toe een spelletje erbij. Het fenomeen wordt dan ook gezien als een unieke menselijke eigenschap. Nu constateren bioloog Liran Samuni en zijn team dit dus ook bij bepaalde groepen wilde chimpansees.

De onderzoekers volgden drie groepen met in totaal 57 apen in het Taï-bos in Ivoorkust. Zij zagen uiteraard sociaal spel bij de jonge apen en tussen moeder en kinderen, maar verrassend genoeg ook tussen volwassenen. Zij deden bijvoorbeeld aan worstelen, net doen alsof ze bijten, slaan of duwen en elkaar achterna zitten.

Dat dit allemaal positief bedoeld was, bleek uit hun play face: het gezicht dat een chimpansee trekt bij plezier. Dat is de apen-equivalent van een lach, met bijbehorende opgetrokken mondhoeken en een vrolijke oogopslag. Ook maakten de chimpansees er geluiden bij die lijken op menselijk gelach.

Spanning laten afvloeien

De volwassen chimpansees vertoonden dit spelgedrag niet dagelijks, maar vaak alleen onder bepaalde omstandigheden. Bijvoorbeeld voorafgaand aan groepsactiviteiten, zoals gezamenlijk jagen of het wachtlopen langs de grenzen van het territorium. De onderzoekers zagen dat de apen die met elkaar hadden gespeeld beter konden samenwerken.

Ook speelden de chimpansees meer tijdens periodes van verhoogde spanning, zoals de competitie om een partner of bij ruzies. Volgens Samuni en collega’s diende het sociaal spel dan als manier om de spanning af te laten vloeien. Eigenlijk net als een geslaagd teamuitje dat tot het oplossen van een geschil op de werkvloer kan leiden dus.

State-of-the-art-analyse

Gedragsbioloog en apendeskundige Liesbeth Sterck van de Universiteit Utrecht is verrast door de bevindingen van het onderzoek. “Het is al langer bekend dat apen spelen en dat dit een prettige sociale bezigheid is, maar dan vooral tussen jonkies of moeder en kind. Dat het nu ook vaak blijkt voor te komen tussen volwassen wilde chimpansees is best bijzonder.”

Zij vindt de studie goed uitgevoerd. “Dankzij de state-of-the-art-statistische analyse van een uitgebreide hoeveelheid data konden de onderzoekers hun conclusies prima onderbouwen. Ook fijn dat het nut van het sociale spel onder volwassen apen is uitgezocht; het bevorderen van de samenwerking en het verminderen van spanningen.”

Unieke eigenschap?

Het is volgens Sterck wel de vraag of dit spel tussen volwassenen algemeen is bij wilde chimpansees en of het dan dezelfde functie heeft. “De Taï-bos-chimpansees hebben vrij sterke samenhangende groepen waarin vaak wordt samengewerkt, wat in andere chimpansee-populaties minder is. Dus het zou een unieke eigenschap kunnen zijn in alleen deze groepen.”

Dat is iets wat volgens haar moet worden uitgezocht en dat willen Samuni en collega’s nu inderdaad gaan doen. Ook willen zij weten of de apen het besluit tot sociaal spel bewust nemen vanwege de positieve effecten ervan (zoals een gepland teamuitje bij mensen). Of dat het gedrag om een andere reden plaatsvindt en dat de boost in samenwerking en het afvloeien van spanning een toevallig bijeffect is.

Bronnen: Current Biology, Cell Press via EurekAlert!

Beeld: Liran Samuni/Taï Chimpanzee Project

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!