Paleontologen hebben een schedel van de oudst bekende moderne vogel ontdekt. En dat lost een jarenlange discussie op.

Voordat 66 miljoen jaar geleden de meeste dinosauriërs uitstierven door een gigantische meteorietinslag, waren er meerdere dino’s die vleugels en veren hadden ontwikkeld. De meeste daarvan stierven samen met de rest van de giganten uit. Maar een kleine groep overleefde de inslag en leeft vandaag de dag nog steeds: de vogels.

De eerste vertegenwoordigers van de moderne vogels leefden dus al voordat de rest van de dinosauriërs het loodje legden. Maar fossielen hiervan zijn erg schaars. Mogelijk is Vegavis iaai een van die vertegenwoordigers.

Alleen zijn alle fossielen van de inmiddels ook uitgestorven Vegavis zeer incompleet, daardoor is deze soort sinds zijn ontdekking twintig jaar geleden nogal mysterieus geweest. Sommige paleontologen beweerden dat het een soort eendvogel was, en daarmee familie van de moderne vogels. Maar anderen dachten dat het een vertegenwoordiger van een compleet uitgestorven groep moet zijn geweest.

Wetenschappers hebben op Antarctica nu voor het eerst een bijna-complete schedel van Vegavis gevonden. Het 69 miljoen jaar oude fossiel lost volgens hen het raadsel op. Vegavis was waarschijnlijk een eendvogel, en daarmee de oudst bekende vertegenwoordiger van de moderne vogels. Dat melden ze in het tijdschrift Nature.

Lees ook:

• Nieuwe vogelachtige dino werpt licht op oorsprong van vroege vogels
• Fossiele schedel onthult gezicht van Australische ‘giga-gans’

Vegavis dook voor zijn eten

De onderzoekers kwamen daar achter door driedimensionale digitale reconstructie van de schedel te maken. Analyse daarvan toonde aan dat Vegavis een aantal typische kenmerken deelt met moderne vogels, zoals de vorm van het brein en een tandloze snavel. De kenmerken van de schedel komen vooral goed overeen met die van eendvogels, waartoe tegenwoordig onder andere eenden, ganzen en zwanen behoren. Dit bevestigde voor de paleontologen dat de uitgestorven soort tot de moderne vogels behoort.

Maar anders dan de moderne eendvogels, had Vegavis krachtige kaakspieren, mogelijk gebruikte hij die om de weerstand van het water te overwinnen terwijl onder water dook om vis te vangen. Elders in het skelet vonden de onderzoekers namelijk aanwijzingen die suggereren dat Vegavis zijn voeten gebruikte om zich onder water voort te stuwen tijdens de achtervolging van vissen en andere prooien.

Dennis Voeten, paleontoloog bij Natuurmuseum Fryslân, noemt de studie “bijzonder interessant”. In 2020 is bij Maastricht een andere vroege vertegenwoordiger van de vogels gevonden: Asteriornis maastrichtensis. Voeten: “Meer onderzoek naar Vegavis en Asteriornis kan helpen verklaren waarom zoveel vliegende dino’s samen met de giganten zijn uitgestorven, en waarom uitgerekend de voorouders van moderne vogels de meteorietinslag wel hebben overleefd.”

Bronnen: Nature, persbericht Ohio University

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!