Het is al jaren een punt van discussie: wat zorgde ervoor dat de reusachtige grondluiaards uitstierven? Een nieuwe studie wijst nu naar de mens.

Luiaards brengen het grootste deel van hun leven door in de hoge bomen van Midden- en Zuid-Amerika. Ze worden zo’n 60 tot 80 centimeter lang en wegen slechts enkele kilo’s. Maar dat was niet altijd zo. Tot het einde van de laatste ijstijd liepen er ook luiaards door Amerika die niet in bomen klommen. En sommige daarvan waren ongeveer zo groot als olifanten en wogen meerdere tonnen.

Wetenschappers zijn er nog niet helemaal over uit wat ervoor heeft gezorgd dat deze reuzenluiaards zijn uitgestorven. Sommigen noemen klimaatverandering de boosdoener, anderen de jachtlust van de mens en weer anderen gaan uit van een combinatie van beide factoren. Een nieuwe studie in het gerenommeerde tijdschrift Science noemt nu de mens als de belangrijkste factor.

Lees ook:

• Waardoor kunnen luiaards prima adem blijven halen als ze urenlang op hun kop hangen?
• Filmpje: luiaard vecht tegen een ocelot – en wint

6 meter lang

Onderzoekers van onder meer de Universiteit van Buenos Aires combineerden fossielen, DNA, eiwitten en een geavanceerd evolutionair computermodel om 35 miljoen jaar aan evolutionaire geschiedenis van 67 luiaardgeslachten in kaart te brengen.  

Daaruit blijkt dat de eerste luiaards middelgrote grondluiaards waren, iets wat eerdere onderzoeken ook al suggereerden. Toen het klimaat 15 miljoen jaar geleden sterk afkoelde, werden sommige daarvan reusachtig. De grootste exemplaren konden wel 6 meter lang worden en wogen meerdere tonnen.

Maar er ontstond ook een groep die zowel op de grond als in de bomen vertoefde, die behield een middelgroot formaat. Het is natuurlijk niet handig om enorm groot en zwaar te zijn als je aan takken hangt. Een derde groep specialiseerde zich zelfs helemaal in het boomleven en werd een stuk kleiner, zoals de luiaards die we nu nog kennen. De lichaamsgrootte hing dus sterk af van hun leefgebied.

Klimaat is niet de boosdoener?

Luiaards – en vooral de giganten op de grond – hebben het miljoenen jaren enorm goed gedaan. Maar daar kwam zo’n 15.000 jaar geleden abrupt een einde aan. Bijna alle soorten stierven uit, op twee kleine in bomen levende luiaardgeslachten na – en die bestaan dus nog steeds.

Uit de modellen en simulaties van de onderzoekers blijkt dat het veranderende klimaat uit die tijd niet het abrupte en dramatische uitstervingsproces kan verklaren. De wetenschappers vinden het daarom waarschijnlijker dat de mens de dieren de dood in heeft gejaagd. De komst en verspreiding van de eerste mensen op het Amerikaanse continent vond namelijk ergens tussen 30.000 en 10.000 jaar geleden plaats (wanneer de eerste mensen precies Amerika bereikten is ook nog onderwerp van discussie).

Dat zou ook verklaren waarom de twee luiaardgeslachten die nog steeds bestaan niet zijn uitgestorven. Die leven namelijk hoog in de bomen, uit het zicht van jagende mensen.

Extra bewijs

De theorie van de jagende mens wordt nog iets geloofwaardiger als je naar de Caribische eilanden kijkt. Ook daar leefden grote grondluiaards, maar die stierven veel jaar later uit dan op het vasteland. Dat is onlogisch als klimaatverandering de drijvende kracht achter het uitsterven was, want ook op de eilanden waren die veranderingen te merken, redeneren de onderzoekers. In plaats daarvan begon het uitstervingsproces pas zo’n 9000 jaar geleden. En dat is – je raadt het misschien al – vlak nadat de eerste mensen de Caribische eilanden bereikten.

Hoewel klimaatverandering nog steeds een rol gespeeld kan hebben, en misschien wel het voorwerk had gedaan, sluiten deze resultaten aan bij eerdere studies. In 2019 vonden onderzoekers bijvoorbeeld botten met snijsporen die bewijzen dat mensen zo’n 12.600 jaar gelden jaagden op gigantische grondluiaards (Megatherium americanum).

Bron: Science

Openingsbeeld: Encyclopaedia Britannica/Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!