Wespenmoeders hebben verbazingwekkend goed geheugen

Evelyne Tuijp

10 mei 2025 09:00

Wespenmoeder

Een vrouwtjesgraafwesp met haar prooi, een rups. Beeld: Jeremy Field.

Vrouwtjeswespen kunnen de locatie van wel negen verschillende nestjes in het zand onthouden. En dat is behoorlijk knap.

Het menselijke brein is reusachtig, en indrukwekkend – al vergeten we misschien wel waar onze telefoon nou lag, wat we nog in huis hebben qua eten en stellen we onszelf vaak de vraag: “Heb ik de deur nou wel op slot gedaan?”

Ondertussen blijkt een wespensoort, de zogenoemde graafwesp, met zijn minibreintje de locatie van wel negen nestjes te gelijk te kunnen onthouden. Hierover schrijven Engelse onderzoekers in het vakblad Current Biology.

Lees ook:

Rupsen als voedsel

De onderzochte graafwespen komen voor op de heidevelden in Surrey, Engeland. Op de heideplanten zitten vaak veel rupsen – de prooi van de wesp. De wespen hebben een specifieke tactiek om hun nakomelingen groot te brengen. Eerst maakt een wespenmoeder een klein holletje in het zand en gaat vervolgens jagen op rupsen. Ze verlamt een rups met een steek en legt deze in het holletje. Daarbovenop legt ze een eitje, en ze dicht het holletje met wat zand voor bescherming. Als de larve uitkomt, kan die zich voeden met de rups.

Ondertussen gaat de wespenmoeder naar haar eerdere nakomelingen, of legt ze weer een nieuw eitje. Ze kan tot wel negen verschillende nestjes onderhouden, en voedt haar jongen ook in de volgorde van hoe oud ze zijn. En dat is knap: in zo’n stuk zand leggen namelijk honderden andere vrouwtjes ook hun eitjes. De onderzoekers zagen dat slechts anderhalf procent van de 1293 geobserveerde voedselbezorgingen bij een verkeerd nestje werd afgeleverd.

Een wespenmoeder opent een nest met haar prooi achter zich
Een wespenmoeder opent een nest met haar prooi achter zich. Beeld: Jeremy Field.

Aanpassingsvermogen

Daarbij kunnen de wespenmoeders zich ook nog goed aanpassen aan onvoorziene omstandigheden. Mocht er namelijk onverhoopt toch een larve dood gaan, dan leggen ze op die plek een nieuw eitje. Omdat dit eitje het jongst is, verandert ook de volgorde in het voeden. En merken ze dat een larve nog genoeg eten over had van de vorige bezorging, wachten ze ook af met het geven van nieuw voedsel.

De onderzoekers weten niet precies hoe de wespen zo goed al die verschillende componenten kunnen onthouden – waar is het nestje, wat ligt er, en wanneer moet er meer voedsel naar toe? Bij mensen noemen we dit het episodisch geheugen. Dit zijn herinneringen over bepaalde persoonlijke gebeurtenissen in je leven, dus het terugdenken aan wat je hebt gedaan.

Het is volgens de onderzoekers bijzonder dat zo’n klein brein van een insect in staat is om enorm gestructureerde schema’s te hebben en daarop keuzes te baseren.

Bronnen: Current Biology, EurekAlert!

Cover KIJK 6-2025

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK! 

Reageren? Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd met *

PODCAST

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."