We hebben allemaal de beelden gezien van de Antonov AN-225 Mrija die tijdens de inval van de Russen in Oekraïne grondig werd vernield. Over en uit, zou je zeggen. Maar is dat wel zo?

Nadat de Amerikanen in het midden van de jaren zeventig aan de ontwikkeling van hun spaceshuttle waren begonnen, zagen de Russen ook opeens de voordelen van een ruimteveer in. Dat werd de Boeran (‘sneeuwstorm’), een herbruikbaar toestel waarmee kosmonauten en materieel naar de ruimte konden worden gebracht, en terug.

Maar om zo’n forse machine op aarde te kunnen verplaatsen was een ander vliegtuig nodig. De Amerikanen deden dat met twee Shuttle Carrier Aircraft, speciaal voor dit werk omgebouwde Boeing 747’s. De Russen ontwikkelden voor het vervoeren van de Boeran en zijn boosterraketten een nieuw toestel: de Antonov An-225 Mrija (dat droom betekent). Dat werd met een leeggewicht van 285 ton en een lengte van 84 meter het grootste vrachtvliegtuig ter wereld en verwees de C-5 Galaxy naar de tweede plaats.

Lees ook:

• Piloten gaan in de lucht van vliegtuig wisselen
• Grootste vliegtuig ter wereld verwoest in Oekraïne

Granaat op de neus

Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie kwam het toestel in Oekraïense handen. Het kreeg in de jaren erna een succesvolle carrière als vrachtvliegtuig voor allerlei bovenmaatse en bijzondere vrachten. Totdat Russische troepen het Hostomel-vliegveld in de buurt van Kyiv probeerden in te nemen. Het vliegveld werd onder meer beschoten door Russische helikopters en bestookt met artillerie. Een van die granaten sloeg in op de open hangaar en vernielde het toestel.

Vasco Cotovio, een verslaggever van CNN, bezocht Hostomel begin april en onderzocht het wrak van de Antonov. “De neus van het vliegtuig was volledig verwoest, schijnbaar als gevolg van een directe artillerie-inslag”, zegt hij. “Daarnaast is er flinke schade aan de vleugels en enkele van de motoren. De staartsectie werd niet getroffen en heeft alleen een paar gaten veroorzaakt door ofwel granaatscherven of kogels.”

Voor CNN stelde Andrii Sovenko, een Oekraïense luchtvaartexpert en voormalig medewerker van Antonov, op basis van foto- en filmmateriaal een lijst samen met wat er zoal stuk is. Dat is geen fijn lijstje. De middensectie van de romp en de neus van het vliegtuig – met inbegrip van de cockpit en de bemanningsverblijven – zijn verwoest, net als alle boordsystemen. En vooral de laatste zijn volgens Sovenko lastig te vervangen omdat het toestel zo uniek was en al uit de jaren tachtig stamt.

Lichtpuntjes

Maar hij ziet ook lichtpuntjes. Delen van de vleugels, waaronder kleppen en rolroeren, lijken alleen kleine beschadigingen te hebben opgelopen en zijn misschien te herstellen. De meeste van de zes motoren lijken ook intact, en het hele staartgedeelte van het vliegtuig is alleen getroffen door wat granaatscherven, waardoor die ook te redden zou moeten zijn.

De inslag op de neus wordt waarschijnlijk de deal breaker.  “Als de AN-225 niet direct op de neus was geraakt, was hij misschien nog te repareren geweest,” zegt Sovenko. Maar daarin zaten zoveel unieke instrumenten dat dat niet haalbaar is.

Tweede romp

Maar er is nog een tweede Antonov 225, ten minste een romp en vleugels van een tweelingtoestel. Ooit waren er plannen voor twee van die enorme toestellen, maar het tweede werd nooit afgebouwd. Het werd al die jaren wel door Antonov bewaard in een loods in Kyiv en voor zover bekend heeft die de belegering van de stad overleefd. Zou daarmee dan, samen met de overgebleven onderdelen in Hostomel, weer een compleet toestel kunnen worden gebouwd?

In het artikel van CNN geeft Sovenko aan dat ook dat een lastig verhaal wordt. Antonov moet dan de nieuwe en oude componenten integreren en mogelijk het vliegtuig opnieuw laten certificeren om te bevestigen dat het luchtwaardig is en aan de huidige regelgeving voldoet. En dat kost tijd en veel geld.

Bovendien is de vraag hoe zinvol het is om min of meer een nieuw toestel te bouwen dat grotendeels uit 40 jaar oude techniek bestaat. En het toestel was, ondanks een ingrijpende verbouwing van ‘space shuttle-drager’ naar vrachttoestel, verre van perfect. Het bleef lastig te vliegen. Een laadklap aan de achterkant was heel handig geweest, de laadvloer was eigenlijk niet sterk genoeg en om het via de opklapbare neus te kunnen laden, moest het neuswiel deels worden ingetrokken zodat de voorkant van de Mrija bijna de grond raakte.

500 miljoen

En dan zijn er nog de kosten. In 2018 schatte Antonov dat de voltooiing van het tweede casco zo’n 350 miljoen dollar (323 miljoen euro) zou kosten. Hergebruik van de nog te redden vliegtuigonderdelen zal maar een beperkte invloed hebben op dat bedrag. Met de gestegen prijzen van tegenwoordig verwachten deskundigen dat de kosten inmiddels op zullen lopen tot een bedrag van rond de 500 miljoen dollar. En dat voor een toestel dat weliswaar indrukwekkend was (en dus een groot gemis gaat zijn), maar ook eentje waar slechts een beperkte markt voor is. Kortom: waarschijnlijk valt die Mrija in duigen.

Bronnen: CNN

Beeld: Alexey Furman/Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!