Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Waarom zou taalwetenschap zich moeten beperken tot de mens? Met 360-gradencamera’s in huiskamers proberen taalkundigen te leren wat katten ons te vertellen hebben en hoe ze met ons communiceren.
Een man zit in een stoel, laptop op schoot en koptelefoon op zijn hoofd. Op de grond, vlak naast zijn been, zit een grijsgestreepte kat hem aan te staren. Hij lijkt haar niet te zien, dus zet ze haar voorpoten op de stoelzitting. De man zet de laptop naast zich neer, waarna de kat met een tevreden grom op zijn schoot springt.
Het filmpje van zo’n vijftig seconden toont een alledaagse interactie zoals veel mensen die thuis met hun kat zullen hebben. Het zijn precies dit soort huiselijke tafereeltjes waar onderzoekers op aanslaan binnen het project Kat en Taal van het Meertens Instituut. Frame voor frame bekijken ze zulke beelden om te ontdekken wat er gebeurt. Hoe vertelt een kat wat hij wil? Begrijpt de mens hem? En zijn in die kattencommunicatie patronen te ontdekken waardoor je zou kunnen zeggen: dit is een taal?
Lees ook:
GoPro
Het begon met ‘veldonderzoek’ in eigen huis, waar onderzoekers hun eigen katten filmden. Maar na een open oproep aan kattenbaasjes is het studieterrein afgelopen jaar flink uitgebreid. Andermans kat bestuderen in zijn eigen omgeving bleek alleen zo eenvoudig nog niet, vertelt Marjo van Koppen, hoogleraar taalvariatie aan de Universiteit Utrecht en senioronderzoeker bij het Meertens Instituut. “Katten gaan zich vaak anders gedragen als een vreemde binnenkomt.” Sommige dieren kwamen de slaapkamer niet eens uit als ze er waren, laat staan dat de taalwetenschappers enige interactie op camera konden vast leggen.
Daarom besloten de onderzoekers het anders aan te pakken. Van Koppens collega Marlou Rasenberg gaat nog steeds langs, maar dan om een 360-gradencamera in de huiskamer te zetten. Die volgt een aantal uur alle bewegingen van de kat door de ruimte heen, terwijl het baasje een GoPro-camera draagt.
Dit is het begin van het artikel over kattencommunicatie in KIJK 2-2025. Bestel deze editie in onze webshop, of eenvoudig via de knop hieronder.
Tekst: Anouk Broersma
Beeld: Jean-Philippe Tournut/Getty Images